بررسی مقایسه ای حقیقت وحی از دیدگاه فارابی و غزالی

انسان برای رسیدن به کمال و سعادت حقیقی آفریده شده است و تنها راهی که بواسطه ی آن به سعادت حقیقی و پایدار می رسد، وحی است. خداوند از طریق فرستادن پیامبران، نیک و بد امور را تعیین کرده و مسیر زندگی انسان را در ارتباط با سعادت و شقاوت ابدی مشخص می سازد. اما شناخت حقیقت وحی چون پدیده ای ماوراءطبیعی است امکان ندارد و درک و فهم ما آنقدر نیست که بتواند تمام حقایق عالم را بشناسد. آنچه در این تحقیق آمده است، با این پیش فرض است که شناخت حقیقت وحی ممکن نیست. ولی برای آشنایی بیشتر با آن و درک این پدیده، تا جایی که امکان دارد به بررسی دیدگاه دو دانشمند بزرگ (فارابی و غزالی) پرداخته و نظرات آنها پیرامون وحی و حقیقت آن را بررسی کرده ایم. وحی در لغت به معنای اشاره سریع و پنهانی و در اصطلاح به «تفهیم ویژه یک سلسله حقایق و معارف از جانب خداوند به انسان های برگزیده (پیامبران) از راهی غیر عادی، برای ابلاغ به مردم و راهنمایی آنان» وحی می گویند. وحی در نظر فارابی زمانی صورت می پذیرد، که بین نبی و عقل فعال واسطه ای نباشد یعنی عقل مستفاد او به عقل فعال متصل شود. غزالی نیز وحی را معرفتی غیر اکتسابی می داند که منشأ آن برای نبی مشخص است و راه رسیدن به آن ریاضت و تصفیه دل است. وحی در قران کاربردها و معانی مختلفی دارد. در نظر فارابی و غزالی عقل و وحی مکمل یکدیگرند و تعارضی ندارند. دست آورد رساله این است که - همانطور که در بالا ذکر شد- در نظر فارابی حقیقت وحی اتصال بین عقل فعال و عقل مستفاد است اما غزالی آن را معرفتی غیر اکتسابی دانسته و بدون ریاضت و تهذیب نفس دست یافتنی نیست. می توان گفت فارابی نگاهی عقلانی به وحی دارد اما غزالی آن را معرفتی عرفانی برمی شمارد.